Uzasadnienie werdyktu Jury

Gdańsk od stuleci szczyci się nie tylko tradycją walki o wolność, ale też żywą refleksją nad tym pojęciem i wspieraniem wszelkich dziedzin ludzkiego działania, które tematowi wolności przypisują pierwszorzędne znaczenie. Nawiązując do tych wielowiekowych doświadczeń Miasto Gdańsk przed dwunastu laty ustanowiło Nagrodę Literacką „Europejski Poeta Wolności”.

Obecna edycja Nagrody była szóstą z kolei. Po długiej i burzliwej dyskusji Jury większością głosów zdecydowało, że Europejską Poetką Wolności 2020 została irlandzka autorka Sinéad Morrissey za tom O równowadze. Nagrodę stanowi statuetka oraz kwota 100.000 złotych. Nagrodę za przekład zwycięskiego tomu – statuetkę i kwotę 20.000 złotych otrzymała Magda Heydel.

„Poezja Sinéad Morrissey poszukuje równowagi. Nie dla siebie, a dla świata, który wypadł z torów, poddany pędowi podboju, społecznej atomizacji i wyobcowania. Zniewolenie dosięga nas poprzez gwałt na naturze, społeczną dezintegrację, wykluczenie mniej uprzywilejowanych i hierarchie wartości narzucane przez skorumpowanych konformizmem z władzą i bogactwem” – powiedział przewodniczący Jury Krzysztof Czyżewski.

Jurorzy docenili też fakt, że Sinéad Morrissey posiada imponującą wiedzę o tym świecie, podróżuje między różnymi kulturami, potrafi mówić językami różnych form poetyckich, w których pobrzmiewa zarówno fascynacja wyobraźnią ludową, jak i nowoczesną nauką. Tworzy w ten sposób oryginalny warsztat poetycki, czuły na perspektywę przyszłości swojego dziecka, a jednocześnie głęboko zadomowiony w tradycji i łączący ogromną erudycję z witalną spontanicznością słowa.

„Wolność Morrisey przekracza swobodę ekspresji, jednostkową niezależność i polityczną suwerenność, rozpoznaje nowe formy zniewolenia i uwiarygodnia się w zrównoważonym współistnieniu z innymi” – powiedział Czyżewski.

Jury pragnie przy okazji podkreślić niezwykle wysoki i wyrównany poziom tomików nominowanych do obecnej edycji. Osobno pragnie wyrazić podziw dla świetnej pracy tłumaczy, która pozwoliła językom małych krajów wejść w bardzo otwarty i partnerski dialog z językami najbardziej rozpowszechnionymi w europejskiej przestrzeni poetyckiej.

Jury tegorocznej edycji Nagrody „Europejski Poeta Wolności” pracowało w składzie: Krzysztof Czyżewski (przewodniczący), Paweł Huelle, Andrzej Jagodziński (sekretarz), Zbigniew Mikołejko, Stanisław Rosiek, Anda Rottenberg, Beata Stasińska i Olga Tokarczuk.

Dotychczasowymi laureatami tej Nagrody byli Uadzimir Arłou (Białoruś) tłumaczony przez Adama Pomorskiego, Durs Grünbein (Niemcy) w przekładzie Andrzeja Kopackiego, Dorta Jagić (Chorwacja) tłumaczona przez Małgorzatę Wierzbicką, Ana Blandiana (Rumunia) w przekładzie Joanny Kornaś-Warwas oraz Linda Vilhjálmsdóttir (Islandia) tłumaczona przez Jacka Godka.

Sinéad Morrissey (1972) to dziś jedna z najważniejszych postaci sceny poetyckiej Irlandii, laureatka wielu krajowych i zagranicznych nagród (m.in. Nagrody im. T. S. Eliota oraz nagrody Forward Prize for Poetry – właśnie za tom O równowadze). Jest absolwentką Trinity College w Dublinie, mieszkała przez jakiś czas w Japonii i w Nowej Zelandii, a obecnie jest profesorką kreatywnego pisania na Uniwersytecie Newcastle.

W Polsce do tej pory jej wiersze znane były z antologii Sześć poetek irlandzkich, wydanej w 2012 roku w wyborze i przekładzie Jerzego Jarniewicza.

„Poezja Morrissey jest poetycka par exellence, operuje nie tylko repertuarem form i technik, ale także całą gamą efektów sensualnych, odwołując się do zmysłów, a przez nie do intelektu, empatii i poczucia humoru czytelników. Jej wiersze, zanurzone w żywiole historii, nie zamykają się w nim, otwierając się na wielką przestrzeń wyobraźni i wolności myślenia” – napisała autorka przekładu zwycięskiego tomu Magda Heydel.

Magda Heydel (1969) jest tłumaczką literatur języka angielskiego. Pracuje na Uniwersytecie Jagiellońskim, gdzie kieruje Centrum Badań Przekładoznawczych oraz przekładoznawczymi studiami magisterskimi na Wydziale Polonistyki. Ma w swoim dorobku tłumaczenia dzieł m.in. Josepha Conrada (Nagroda „Literatury na Świecie” 2011 za przekład Jądra ciemności), Virginii Woolf czy Seamusa Heaneya. W 2018 roku tom angielskiej poetki Alice Oswald Zapadać w jawę w jej tłumaczeniu był nominowany do Nagrody „Europejski Poeta Wolności”.