Z wydarzeń odbywających się każdego festiwalowego dnia Marta Dziewańska, kuratorka pasma artystycznego, wybrała po jednym spotkaniu, podczas którego dyskusja skupi się wokół pojęcia abstrakcyjnego, niełatwego do uchwycenia. W serii działań zaproszeni artyści spróbują się do tych pojęć odnieść: spróbują nam je swoim językiem opowiedzieć. Więcej o paśmie artystycznym.

HONORATA MARTIN | to, co wspólne

Honorata Martin jest malarką, performerką i artystką sztuk wizualnych, która, jak sama mówi, interesuje się „silnymi emocjami, które towarzyszą naszym własnym ograniczeniom i lękom”. Jej prace podejmują problematykę przetrwania, wymiany, gościnności i obcości.
W 2013 roku artystka zdecydowała „wyjść w Polskę” – porzucając niejako wszystko, co dotąd określało i gwarantowało jej społeczny status. Opuszczając swój dom, nie miała ani określonego celu, ani trajektorii, ani nawet założeń co do czasu, jaki chce spędzić w podróży. Zabrała ze sobą jedynie odzież na zmianę i ukochanego psa, a jej motywacją był olbrzymi strach, jaki odczuwała na myśl o samotnym marszu i sytuacji, w której rzeczywistość na bieżąco weryfikuje jej kroki i plany. Pokonując pieszo każdego dnia około 30 kilometrów, artystka odwiedzała małe miejscowości i prosiła lokalnych mieszkańców o nocleg i pomoc. Dokumentacja tej podróży to zapis radykalnego doświadczenia egzystencjalnego i emocji towarzyszących nieplanowanej życzliwości, otwartości, ale też dystansu i otwartej wrogości. To również wyjątkowy portret Polski B, którą zwykle wolimy widzieć jedynie z daleka. Wyjście w Polskę, podobnie jak inne prace Martin to realna próba – rejestrowana w czasie rzeczywistym i skali 1:1 – doświadczenia wspólnoty, związanych z nią obaw i szans.

Ostatnie lata postawiły znak zapytania przy wielu domyślnych wolnościach obywatelskich – chociażby wolności wychodzenia z domu, wolności własnego ciała czy wolności seksualnej. W odpowiedzi na sytuacje takie jak lockdown, systemowa queerofobia czy wreszcie niemal dwuletnia pandemia powstawały wiersze.

Podczas spotkania porozmawiamy o tym, jaki wpływ na przeżywanie wydarzeń ograniczających wolność ma wspólnotowość poetycka budowana w antologiach i jednodniówkach powstałych w reakcji na rzeczywistość społeczno-polityczną. Skupimy się też na powodach zbierania w poetyckie tomy takich, a nie innych głosów oraz znaczeń płynących z zestawień zaprezentowanych w książkach autorskich.

Do rozmowy zaprosiliśmy twórców i twórczynie antologii poetyckich, m.in. Jak długo będziemy musieli (Poznań, 2020), Poetki na czas zarazy (Poznań, 2021) oraz czternastodniówki literackiej Wakacje od istnienia? (2020).

UWAGA: Kateryna Kałytko nie będzie w stanie wziąć udziału w festiwalu – spotkanie wokół jej poezji odbędzie się jednak zgodnie z planem – o twórczość Kałytko Zofia Król porozmawia z Anetą Kamińską, tłumaczką

Spotkanie z Petrem Hrušką jest zorganizowane przy współpracy z Centrum Czeskim w Warszawie. CzechLit/Moravská zemská knihovna.

Przy dźwiękach muzyki Dominika Strycharskiego swoje wiersze w językach oryginału przeczytają autorzy i autorki: Iryna Ciłyk (Ukraina; Versopolis), Michał Domagalski, Anja Zag Golob (Słowenia; Nagroda EPW), Petr Hruška (Czechy; Nagroda EPW), Kateryna Kałytko (Ukraina; Nagroda EPW), Eka Kevanishvili (Gruzja; Versopolis), Marianna Kijanowska (Ukraina; Nagroda EPW), Luljeta Lleshanaku (Albania; Nagroda EPW), Aaiún Nin (Angola; ICORN), Jolanta Prochowicz, Patrycja Sikora, Dareen Tatour (Palestyna; ICORN). Wieczór poprowadzi Piotr Mielcarek.

Czy wraz ze zmianami, jakie zachodzą w przestrzeni społecznej debaty – szczególnie wyrazistymi w odniesieniu do kwestii tożsamości i płci – zmieniają się także krytycznoliterackie ujęcia „kobiecości”?

W moim wystąpieniu spróbuję przyjrzeć się pojęciu stosowanemu dość powszechnie w krytyce i zastanowić się, do jakiego stopnia światło rzucone na kobiety i sprawy kobiet w przestrzeni publicznej determinuje także uobecnienie samych wierszy – a więc sztuki poetek w przestrzeni literackiej debaty. Na jakich zasadach poetki stają się bohaterkami społecznej wyobraźni? Czy uobecniane są w związku z tematami, które poruszają, czy także ze względu na to, jak doskonałymi są artystkami? Dlaczego nadal poezję kobiecą czyta się w odniesieniu do specjalnie przeznaczonej dla niej quasi-taksonomicznej formuły – właśnie kobiecości? Do jakiego stopnia i kiedy zestawia się ze sobą poezje „męskie” i poezje „kobiece”? Czy poezję kobiecą czytamy osobno – jako osobliwość – czy też nabiera ona w krytycznych lekturach także cech afirmatywnie rozumianej osobności? Czy obraz dzisiejszej poezji dzięki żywej debacie o twórczości kobiet zmienił się i skomplikował, czy może „kobiecość” to jedynie pretekst stanowiący alibi dla uogólnień, w których rzeczywiście wybitna poezja pisana jest przez mistrzów.

Z wydarzeń odbywających się każdego festiwalowego dnia Marta Dziewańska, kuratorka pasma artystycznego, wybrała po jednym spotkaniu, podczas którego dyskusja skupi się wokół pojęcia abstrakcyjnego, niełatwego do uchwycenia. W serii działań zaproszeni artyści spróbują się do tych pojęć odnieść: spróbują nam je swoim językiem opowiedzieć. Więcej o paśmie artystycznym.

KAROL TYMIŃSKI | sprawa z podmiotem

Karol Tymiński jestem performerem i choreografem. W swoich pracach pokazywanych na scenach w Polsce i za granicą nie waha się odchodzić od czy nawet porzucać klasycznych aspektów formalnych, skupiając się raczej na eksploracji ludzkiego ciała, które czyni nie tylko punktem wyjścia, ale swoistym źródłem swojego materiału choreograficznego. Jego „brutalistyczna” praktyka – podobnie jak to jest w architekturze – ma na celu ekspozycję materialności obiektów i ich funkcjonowania. Dokładnie w tym duchu artysta używa ciała (swojego albo innych pracujących z nim performerów) jako swoistego plateau, na którym projektowane są te czy inne klisze – społeczne, kulturowe, polityczne. W swoich pracach stara się je demaskować, niekiedy zrywać, czasem przemieszczać. Tymińskiego zdaje się interesować najbardziej podstawowa i ucieleśniona „kondycja ludzka” a swoją twórczością stara się dotrzeć do poziomu emocjonalnego swoich wykonawców i odbiorców poprzez wniknięcie i skomunikowanie się z ich fizycznością.

Czy poezja może być wykorzystywana jako narzędzie walki z opresją fizyczną, związaną z zagrożeniem wojną konwencjonalną, ale i symbolicznymi formami zniewolenia? Czy wiersz może być bronią, czy powinien stanowić raczej tarczę ochronną? I jak znaleźć język, by zamknąć w metaforze to, na co brakuje słów?

O tym, jak polityka odbija się w twórczości poetyckiej i czy językiem poezji można operować również w innych przestrzeniach wyrazu redaktorka naczelna „Pisma. Magazynu opinii” porozmawia z poetkami pochodzącymi z krajów, w których toczyła się lub toczy wojna: Syryjką Souzan Ali, Gruzinką Eką Kevanishvili i Ukrainką Iryną Ciłyk.

UWAGA: Souzan Ali dołączy do rozmówczyń w NOMUSIE online

UWAGA: spotkanie z Anją Zag Golob odbędzie się w formule hybrydowej – z tłumaczami poetki i prowadzącym spotkamy się w NOMUSIE, a autorka dołączy do nas online

Jakie podmiotowe jakości wytwarzają dzisiejsze wiersze? Z czego wyłaniają się i kim są poetyckie podmioty mówiące? Jak perspektywa więcej-niż-ludzka przeobraża gramatyczne „ja”?
Dyskusja dotyczyć będzie różnych artykulacji lirycznego „ja” – konwencji jego uobecniania, rozpraszania, mistyfikowania i poszerzenia.

Wydaje ci się, że czytanie wierszy jest trudne? Że to jak lot w kosmos i z powrotem? Gdy słyszysz słowa „poezja współczesna”, odpowiadasz: „chyba mam włączone żelazko!” i uciekasz?

Przyjdź na warsztaty czytania poezji do księgarni wydawnictwa Marpress. W przyjaznej atmosferze porozmawiamy o tym, dlaczego niektóre wiersze nam się podobają, a inne nie i czym języki poetyckie różnią się od siebie. Nie musisz mieć żadnego doświadczenia, przygotowania i wiedzy na temat poezji współczesnej. Wiersze są dla wszystkich!

Warsztat poprowadzi Zuzanna Sala – redaktorka kwartalnika literackiego „KONTENT”, literaturoznawczyni, krytyczka literacka i edukatorka.

Warsztat (tym razem) skierowany do osób dorosłych. Obowiązują zapisy (kontakt: marta@marpress.pl), a liczba miejsc jest ograniczona.

Gala wręczenia Nagrody Literackiej Miasta Gdańska Europejski Poeta Wolności

reżyseria: Agata Puszcz
dramaturgia: Zuzanna Bojda
scenografia i muzyka: Szymon Szewczyk
animacje: Jakub Kalisz
występują: Natalia Sakowicz (aktorka lalkarka), Irena Sierakowska, Elvira Yefymenko, Mykola Yefymenko
konferansjer: Mateusz Baran

Udział w gali jest możliwy tylko za okazaniem zaproszenia lub wejściówki. Darmowe wejściówki od 30 maja można pobrać w kasie Gdańskiego Teatru Szekspirowskiego; ich liczba jest ograniczona. 

Dlaczego zaczynamy pisać wiersze, dlaczego piszemy cokolwiek. W którym momencie zaczyna się poważne pisanie wierszy. Kiedy przekraczamy punkt graniczny między amatorszczyzną a wielką literaturą. Czy istnieje punkt, kiedy należy powiedzieć dość? Czy źródełko literatury wysycha? O tym porozmawiamy z Bartoszem Sadulskim i Agatą Puwalską.

W 2020 roku ukazało się pierwsze polskojęzyczne wydanie książki Marka Fishera Realizm kapitalistyczny. Czy nie ma alternatywy?. Diagnoza współczesności, którą proponuje brytyjski krytyk kultury, ma swój punkt wyjścia w przypisywanej Slavojowi Žižkowi frazie o tym, że „łatwiej wyobrazić sobie koniec świata niż koniec kapitalizmu”.

Jak natomiast kwestia wyobrażeń przyszłości wygląda w najnowszej poezji? W trakcie spotkania z autorami i autorkami książek poetyckich skoncentrowanych m.in. na przetwarzaniu wyobrażeń o jutrze, zadamy pytania o relację wierszy oraz pracy na wyobraźni i pojęciach.

Czy mamy szansę na jakąś alternatywną przyszłość (niosącą nowe), czy jednak będziemy skazani na ciągłą repetycję motywowaną nostalgicznymi odruchami? Czy jutro niesie ze sobą czysty terror produkcji i formy towarowej, czy można je jednak projektować w trybie utopijnym? A wreszcie: jak praca z pojęciami wewnątrz wiersza może pomóc nam konceptualizować to, co nadchodzi?

Przy muzyce Artura Maćkowiaka swoje wiersze przeczytają: Anna Adamowicz, Kacper Bartczak, Cezary Domarus, Jerzy Jarniewicz, Radek Jurczak, Barbara Klicka, Joanna Mueller, Edward Pasewicz, Agata Puwalska, Bartosz Sadulski. Spotkanie poprowadzi Barbara Klicka.

Z wydarzeń odbywających się każdego festiwalowego dnia Marta Dziewańska, kuratorka pasma artystycznego, wybrała po jednym spotkaniu, podczas którego dyskusja skupi się wokół pojęcia abstrakcyjnego, niełatwego do uchwycenia. W serii działań zaproszeni artyści spróbują się do tych pojęć odnieść: spróbują nam je swoim językiem opowiedzieć. Więcej o paśmie artystycznym.

WOJTEK BLECHARZ | Symfonia No. 3 | w przyszłość

Symfonia No. 3 Wojtka Blecharza została skomponowana na 222 małe głośniki bezprzewodowe i jest złożona z pięciu części, które mogą być zapętlone lub odtwarzane w dowolnej kolejności. Fizyczna obecność kompozytora/dyrygenta, który w toku utworu rozmieszcza głośniki w przestrzeni koncertowej i pomiędzy ciałami słuchaczy, sprawia, że symfonia niejako rozrasta się w przestrzeni: „łączy każdy punkt z każdym innym punktem, pozwala na nieograniczony ruch między polami możliwości, tematami, kategoriami, terytorializuje i deterytorializuje pejzaż dźwiękowy”. Wykonywany w przestrzeni mieszkania (co jest możliwe), w sali koncertowej czy na poddaszu przestrzeni stoczniowej, z małą lub większą liczbą słuchaczy pozostających w miejscu lub poruszających się po budowanych przez kompozytora ścieżkach, utwór ten – choć całkowicie elektroniczny – nieustannie rezonuje z otoczeniem i za każdym razem brzmi inaczej.

„Najbardziej intensywny okres pracy nad Symfonią No. 3 – mówi Blecharz – przypadł na czas pierwszego lockdownu i izolacji, kiedy odebrano nam możliwość obcowania z muzyką na żywo, zarówno na koncertach, jak i w klubach. Muzyka była nagle niejako zakazana, a różne formy ekspresji dźwięku (śpiew i taniec) stały się potencjalnie niebezpieczne dla naszego zdrowia. Na wiele sposobów zaczęliśmy opłakiwać żywe dźwięki… albo ludzki głos, eteryczne pianissimo orkiestry smyczkowej albo ciężki, ucieleśniony bas w poniedziałkowy poranek w klubie…”. Skomponowana w zamknięciu, ta przenośna symfonia stawia pytanie o relację dźwięku i cielesności: o technologię, performatywność i intymność.