Europejski Poeta Wolności 2022
9-11 czerwca 2022 roku w Gdańsku po raz siódmy odbył się unikatowy w skali kraju festiwal literatury: Europejski Poeta Wolności celebruje współczesną poezję kontynentu, umożliwia polskiej publiczności spotkanie z jej twórcami i kieruje uwagę na kwestie istotne dla kształtu i rozwoju poezji. Co dwa lata Międzynarodowy Festiwal Literatury Europejski Poeta Wolności zaprasza do Gdańska na spotkania, rozmowy, warsztaty i projekty artystyczne. Podczas festiwalu odbyła się również gala wręczenia Nagrody Literackiej Miasta Gdańska.
Laureatów wybiera Jury w składzie: Anna Czekanowicz, Krzysztof Czyżewski – przewodniczący, Paweł Huelle, Zbigniew Mikołejko, Stanisław Rosiek, Anda Rottenberg, Beata Stasińska, Olga Tokarczuk oraz niegłosujący sekretarz jury Andrzej Jagodziński.
W tej edycji Jury zdecydowało się przyznać dwie różnorzędne nagrody, którymi uhonorowane zostały Marianna Kijanowska (Ukraina) i Luljeta Lleshanaku (Albania). Osobne laury trafiają do tłumaczy poetek, Adama Pomorskiego i Doroty Horodyskiej.
Laureatki
„Już na początku obrad, podczas pierwszej prezentacji swoich wyborów, wszyscy Jurorzy i Jurorki jednogłośnie wskazali, że dwie z przedstawionych książek: »Babi Jar. Na głosy« ukraińskiej poetki Marianny Kijanowskiej w przekładzie Adama Pomorskiego i »Woda i węgiel« Luljety Lleshanaku, poetki albańskiej, w przekładzie Doroty Horodyskiej, postawiły ich w niezwykłej sytuacji, która nie pozwala na wskazanie do Nagrody jednego z dwóch przedstawionych tomów”, czytamy w uzasadnieniu wyboru Jury.
Po kilkugodzinnych obradach i dyskusji zogniskowanej wokół obu tomów, Jurorki i Jurorzy ponownie jednogłośnie stwierdzili, że „sytuują tomy Kijanowskiej i Lleshanaku jako dwa równoważne, dopełniające się i tak samo mistrzowskie dokonania poetyckie”. Werdykt Jury został przedstawiony Prezydent Gdańska Aleksandrze Dulkiewicz, która wyraziła zgodę na przyznanie dwóch równorzędnych nagród.
Marianna Kijanowska (ur. 1973) – poetka, tłumaczka, autorka szkiców literackich i prozy artystycznej. Należy do pokolenia, które twórczość literacką podjęło w latach 90., w ponownie niepodległej Ukrainie. We Lwowie aktywnie działała w powstałym w 1996 roku Stowarzyszeniu Pisarzy Ukrainy, należy również do Ukraińskiego PEN Clubu. W 2003 roku przebywała w Warszawie jako stypendystka programu GAUDE POLONIA, uczestniczyła w festiwalach literackich i akcjach artystycznych w Polsce. Zabłysła jako tłumaczka wirtuozerskimi przekładami wierszy dla dzieci Tuwima i znakomitymi, nowatorskimi translacjami Leśmiana. Oprócz licznych publikacji prasowych – w tym stałej rubryki Nowa Literatura Polska w gazecie „Kurjer Krywbasu” – ogłosiła drukiem osobne tomy przekładów z polskich poetów współczesnych (m.in. Eugeniusza Tkaczyszyna-Dyckiego i Adama Wiedemanna). Jej dzieło translatorskie wieńczy – bagatela – przekład Dziadów Mickiewicza. Sama wydała dotąd dwanaście tomów poezji (w tym tom wierszy zebranych). Ostatni, Babi Jar. Na głosy (2017), w lutym 2020 roku przyniósł autorce Nagrodę im. Tarasa Szewczenki, najwyższą Nagrodę Państwową Ukrainy.
Luljeta Lleshanaku (ur. 1968) – poetka, dziennikarka, tłumaczka, autorka scenariuszy. Ukończyła filologię albańską na Uniwersytecie w Tiranie. Od 1994 roku opublikowała osiem tomików wierszy w języku albańskim. Jej twórczość publikowana była w Austrii, Chorwacji, Francji, Hiszpanii, Polsce, Stanach Zjednoczonych, Wielkiej Brytanii i Włoszech. W ramach drugiej edycji EPW w 2011 roku ukazał się w Polsce jej zbiór Dzieci natury [Femijët e natyrës; tłum. Dorota Horodyska]. Lleshanaku jest laureatką kilku nagród literackich, m.in.: Crystal Vilenice (2009) – nagroda Międzynarodowego Festiwalu Literackiego w Słowenii; Srebrne Pióro (2000) – najwyższe albańskie wyróżnienie literackie przyznane przez Ministerstwo Kultury; Autor Roku (2013) – nagroda Targów Książki w Tiranie; albańska nagroda Kult (2013); Autor Roku: Poezja (2013) – nagroda Targów Książki w Prisztinie; PEN Albania (2016). Luljeta Lleshanaku pełni obecnie funkcję dyrektora ds. Badań w Instytucie Badań nad Zbrodniami i Konsekwencjami Komunizmu w Tiranie. Prowadzi także wykłady w Akademii Filmu i Multimediów Marubi w Tiranie.
