Vanni Bianconi, Włochy. Przekład: Joanna Wajs

Wymówisz moje imię

Książkę Vanniego Bianconiego otwiera Kosmogonia – wiersz o anglojęzycznej kobiecie, jej córeczce i włoskojęzycznym mężu/ojcu/poecie. Kobieta, słysząc płacz córki, chcąc ją uspokoić, mówi instynktownie, choć nie wie, co wywołało łzy dziecka: „I know”. A dziewczynka powtarza te słowa, wydaje się, że bezwiednie, ale czy na pewno? „Uderzasz się o kant i Loren, która nie umie mówić, mówi ci: «Ainóu»”. Małe dziecko nie zna jeszcze ani języka matki, ani języka ojca. Ogłasza jednak swoje własne: „Wiem” i jest to, przeczuwamy, nie tylko fakt fonetyczny, mimowolne pochwycenie zbitki dźwięków, lecz coś więcej. Zapewnienie o wzajemności, odpowiedź na czułe „I know” matki, która wcześniej bezradnie wsłuchiwała się w płacz córki. Płacz będący tajemnicą. „Ainóu” jest tym, co mówimy, zawsze nieco na wyrost, innemu: drugiemu człowiekowi, obcemu językowi, cudzej opowieści. Wtedy gdy wobec tajemnicy zgadzamy się zawiesić niewiarę jak kosmolog zakładający istnienie ciemnej materii. Wtedy gdy razem z Vannim Bianconim przyglądamy się bohaterom jego wierszy: kobiecie wspominającej dawnych kochanków, mężczyźnie, którego fordem gran torino jest kosiarka, dziecku, które dopiero przyjdzie na świat, staruszce w domu opieki, która myli imiona i twarze, ale wciąż pamięta zapach persymony. „Ainóu” wśród bardzo wielu znaczeń przywodzi na myśl jeszcze jedno. Każe bowiem myśleć o pewnej szczególnej – zuchwałej, a zarazem czułej – relacji z cudzym tekstem. Czyli o sytuacji tłumacza, który musi mieć w sobie coś z hazardzisty, gdyż zawsze ryzykuje, licząc, że na koniec powie mu: „Wiem” czytelnik.

Opis tomu pochodzi z noty tłumaczki zamieszczonej w książce. 

Książka dostępna na terytoria.com.pl oraz w Instytucie Kultury Miejskiej (Długi Targ 39/40, Gdańsk).

O poecie

Vanni Bianconi

Poeta, autor tomów wierszy Ora prima. Sei poesie lunghe (2008, książka wyróżniona Premio Schiller Incoraggiamento, nagrodą przyznawaną najbardziej obiecującym poetom, prozaikom i dramatopisarzom) oraz Il passo dell’uomo (2012). Tłumacz, dyrektor artystyczny i pomysłodawca festiwalu literacko-translatorskiego Babel. Studiował na Uniwersytecie w Mediolanie, uczestniczył także w seminariach poetyckich prowadzonych przez Dereka Walcotta i Michaela Donaghy’ego. Tłumaczył na język włoski m.in. Williama Faulknera, W.H. Audena czy Williama Somerseta Maughama; otrzymał Premio Marazza Opera Prima za przekład Tym czasom. Oratorium na Boże Narodzenie W. H. Audena (2012). Wiersze Vanniego Bianconiego były dotąd tłumaczone na języki: angielski, arabski, chorwacki, francuski, hiszpański, niemiecki, polski i węgierski. O jego twórczości tak pisał Yari Bernasconi: „(…) zasadą świata Bianconiego jest przetaczająca się przezeń wielka fala niepokoju wraz z nieodłącznym splątaniem, w którym próżno by szukać oczywistych punktów odniesienia; nieliczne pewniki znikają, porwane przez fantazmatyczno-oniryczny wir. Nie znaczy to jednak, że poeta odwraca się od istotnych tematów: paradoksalnie bowiem właśnie owa sytuacja niepewności, zawieszenia pozwała mu się przyglądać sprawom trudnym (…)”.

Vanni Bianconi jest nominowany do Nagrody Europejski Poeta Wolności za tomik Pronuncerai il mio nome.

fot. Bartosz Bańka

O tłumaczce

Joanna Wajs

Poetka, tłumaczka, redaktor prowadząca w wydawnictwie „Nasza Księgarnia”. Za tom wierszy sprzedawcy kieszonkowych lusterek (2004) otrzymała m.in. Nagrodę Polskiego Towarzystwa Wydawców Książek oraz Nagrodę im. Kazimiery Iłłakowiczówny. W latach 2006-2011 prowadziła rubrykę „Wiersz Świątecznej” w „Gazecie Wyborczej”. Tłumaczy głównie literaturę włoską (w tym takich pisarzy jak Dino Buzzati, Italo Calvino, Umberta Eco, Oriana Fallaci, Tiziano Terzani, Sandro Veronesi). Teksty Vanniego Bianconiego w jej przekładzie ukazały się niedawno w antologii Szyby są cienkie. Szwajcarskie wiersze włoskojęzyczne w tłumaczeniach polskich poetów (Biuro Literackie, 2015).

Fot. Filip Wojciechowski